اثر تنش خشکی و کود نیتروژنه‏ آغازگر بر خصوصیات ریشه‏ و عملکرد چهار ژنوتیپ نخود (Cicer arietinum L.)

نویسندگان

دانشگاه رازی کرمانشاه و عضو باشگاه پژوهشگران جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بروجرد

چکیده

تنش خشکی از مهمترین عوامل کاهش دهنده‏ رشد ریشه و اندام‌های هوایی‌ و عملکرد دانه در گیاهان زراعی می‏باشد. این تحقیق به منظور بررسی اثر تنش خشکی و کود نیتروژن آغازگر بر روی خصوصیات ریشه و عملکرد دانه چهار ژنوتیپ نخود انجام شد. آزمایش به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. تیمارهای آبیاری شامل شاهد (آبیاری کامل)، آبیاری محدود (آبیاری در زمان کاشت و اوایل گلدهی) و تنش خشکی شدید (بدون آبیاری) در کرت‏های اصلی قرار گرفتند. تیمارهای کود نیتروژن (25 کیلوگرم در هکتار) و رقم شامل (شاهد) همراه با چهار رقم نخود آزاد، هاشم، ILC482 و رقم محلی بیونیج بصورت فاکتوریل در کرتهای فرعی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که اثر تنش رطوبتی بر روی تعداد ریشه‏های فرعی، طول کل ریشه‏ها، طول ریشه‏های اصلی، حجم ریشه‏ها، وزن خشک ریشه‏ها، نسبت ریشه به ساقه، تعداد گره، تراکم طول ریشه‏ها و عملکرد دانه معنی‏دار شد. اثر تیمار کود نیتروژن فقط روی وزن خشک ریشه‏ها، نسبت ریشه به ساقه، تعداد گره‌ها و عملکرد دانه معنی‏دار شد. بین ارقام نیز برای کلیه صفات بجز تراکم طول ریشه‏ها در سطح احتمال یک درصد تفاوت معنی‏دار وجود داشت. با افزایش شدت تنش خشکی تمامی خصوصیات ریشه به جز نسبت ریشه به ساقه کاهش یافت. افزایش نسبت ریشه به ساقه در شرایط تنش خشکی می‏تواند گیاه را از کم‏آبی حفظ کند. با افزایش تنش خشکی و عدم مصرف کود نیتروژن عملکرد دانه کاهش یافت. رقم بیونیج در شرایط تنش شدید و عدم مصرف کود نیتروژن دارای بیشترین عملکرد دانه بود و بیشترین تعداد گره و همچنین بیشترین حجم ریشه و وزن ریشه مربوط به این رقم بود که از این نظر نسبت به سایر ارقام برتری داشت.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Drought Stress and Starter Nitrogen Fertilizer on Root Characteristics and Seed Yield of Four Chickpea (Cicer arietinum L.) Genotypes

نویسندگان [English]

  • M. Shaban
  • S. Mansourifar
  • M. Ghobadi
  • R. Ashrafi Parchin
چکیده [English]

Drought stress is the most important factor which reduces root and shoot growth in crops. This study was performed to evaluate the effects of drought stress and starter nitrogen fertilizer on root characteristics and seed yield of four chickpea genotypes. The field experiment was laid out as split plot-factorial arrangement in randomized complete block design with three replications. Drought stress was assigned to main plots in three levels no stress (full irrigation) moderate drought stress (irrigation at planting and early flowering) and severe drought stress (no irrigation). Nitrogen fertilizer at two levels 0kg N/ha and 25kg N/ha and four chickpea genotypes Azad, Bivanij, Hashem and ILC482 as factorial in sub plots. Result showed that effect of drought stress was significant on number of secondary roots, length of roots, length of primary roots, roots volume, roots dry weight, root: shoot ratio, number of root nodules, roots length density and seed yield. Effect of nitrogen fertilizer was significant only on dry weight of roots and root: shoot ratio. Genotypes were significantly different for traits except roots length density. In severe drougth stress conditions and without application of nitrogen fertilizer cv. Bivanij had the highest seed yield, number of root nodules, volume of roots and dry weight of roots.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Drought Stress
  • root
  • seed yield
  • Nitrogen fertilizer and Chickpea