ارزیابی کاربرد طیف الکترومغناطیس در کارایی روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی و مرسوم در شرایط دیم

نویسندگان

گروه ماشین‌های کشاورزی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه تبریز

چکیده

اختلاف بین بازتاب طیفی می‌تواند مبنای آشکارسازی میزان بقایای گیاهی و رشد محصول به روش سنجش از دور در روش‌های خاک‌ورزی حفاظتی باشد. به منظور ارزیابی نقش بقایای گیاهی در روش‌های‌ خاک‌ورزی حفاظتی و مرسوم، این تحقیق به مدت دو سال زراعی (1392-1390) در ایستگاه تحقیقات کشاورزی دیم مراغه در قالب طرح آماری بلوک‌های کامل تصادفی با پنج تیمار شامل یک تیمار خاک‌ورزی مرسوم و چهار تیمارخاک‌ورزی حفاظتی در چهار تکرار اجرا شد. ارزیابی بقایا و پارامترهای رشد محصول گندم ‌به‌ روش استفاده از امواج نزدیک فروسرخ توسط دستگاه طیف‌سنج زمینی با دامنه طول موج طیفی کامل2500-350 نانومتر و دستگاه تصویر‌‌بردار گرمایی دستی با محدوده طیفی 14000- 8000 نانومتر انجام شد. نتایج نشان داد که اثر تیمارها بر دمای سطح خاک، دمای کانوپی و شاخص‌های منتج از طیف‌سنجی در سطح احتمال 1% معنی‌دار بود. روش کاشت مستقیم موجب کاهش دمای سطح به میزان7/5 – 5/2 و دمای کانوپی گندم در اواخر مرحله دانه بستن به میزان 7-3 درجه سانتی‌گراد نسبت به تیمارهای دیگر شد. در این تحقیق رابطه منفی معنی‌دار بین دمای کانوپی و عملکرد گندم وجود داشت. با توجه به همبستگی قوی بین درصد پوشش بقایا با شاخص جذب سلولز، اقدام به طبفه‌بندی روش‌های خاک‌ورزی شد. در تیمار خاک‌ورزی مرسوم پوشش گیاهی کمتر از 6% با مقادیر شاخص جذب سلولز منفی، تیمار خاک‌ورزی کاهش یافته دارای پوشش گیاهی بین20-10 درصد و شاخص جذب سلولز بین4-2 و تیمار حداقل خاک‌ورزی دارای پوشش گیاهی بین 42-30 درصد با مقادیر شاخص جذب سلولز بین 4-7/5 بود. تیمار بی‌خاک‌ورزی (کاشت مستقیم) دارای پوشش گیاهی بین 75-60 درصد و شاخص جذب سلولز بین 8-7/5 بود. نتایج نشان داد که تصویر برداری گرمایی می‌تواند به عنوان روشی برای تمایز روش‌های مختلف خاک‌ورزی‌ و ارزیابی تنش آبی گیاه مورد استفاده قرار گیرد. شاخص جذب سلولز که با استفاده از خاصیت جذب مواد سلولزی (بقایا گیاهی) در 2100 نانومتر محاسبه شد، به عنوان روشی برای برآورد پوشش بقایا به روش سنجش از دور در مناطق دیم قابل استفاده است و این امر در صورت وجود حسگرهای مربوطه در ماهواره‌های تحقیقاتی امکان‌پذیر خواهد بود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Spectral Evaluation of the Conservation and Conventional Tillage Systems under Rainfed Condition

نویسندگان [English]

  • I. Eskandari
  • H. Navid
  • K. Rangzan
  • F. Moradi
  • B. Nakhoda
چکیده [English]

Differences between spectral reflectance can be the base of identification of crop residue rate and crop growth by remote sensing. A 2-year experiment was conducted under dryland conditions to determine the crop residue retained on soil surface in conservation and conventional tillage systems. Tillage treatments comprised of conventional tillage (MD: mouldboard plough + disk), reduced tillage (CH: chisel plough + disk), minimum till (MT: Stubble cultivator), and no-till (NT1 and NT2: with standing stubble and total residue, respectively). Remotely sensed data of crop residue and plant growth were acquired, using a handheld multispectral radiometer (350 to 2500 nm) and thermal imager (8,000 to 14,000 nm). Using a combination of visible and near-infrared spectra, crop residue cover indices were calculated and evaluated. Rresidues in NT1 and NT2 lowered the soil surface and wheat canopy temperature by 2.5-5.7 and 3-7°C respectively over the other treatments (MD, CH and MT). A liner negative relation between canopy temperature and wheat grain yield was found. Tillage systems were classified according to strong correlation between crop residue cover and cellulose absorption index (CAI). Conventional tillage were classified by crop residue less than 6% and CAI values below zero. Crop residue cover between 10-20% and CAI 2-4% indicated reduced tillage, and crop residue cover between 30-42% and CAI 4-5.7% found for minimum tillage. Finally No-tillage were classified by crop residue with more than 60% and CAI values between 5.8-8. Ground based hyper spectral signatures which were collected for identifying electromagnetic reflectance of crop residue can be used in calibration and validation of remote sensing imagery and its data products of airborne/space borne missions.

کلیدواژه‌ها [English]

  • canopy temperature
  • Conservation tillage
  • soil surface temperature
  • spectral index
  • thermal imaging
  • Wheat