ارزیابی عملکرد دانه و شاخص‌های تحمل به خشکی در ارقام و لاین‌های خالص سویا در منطقه گرگان

نویسنده

چکیده

خشکی یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش دهنده عملکرد دانه گیاهان در مناطق خشک و نیمه خشک دنیا از جمله ایران است. برای ارزیابی عملکرد و شاخص‌های تحمل به خشکی در بیست رقم و لاین سویا، سه آزمایش جداگانه در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در دو سال 1389 و 1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان با سه تکرار اجرا شد. زمان آبیاری در آزمایش اول (شاهد) براساس 50 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A و در شرایط تنش متوسط و شدید به ترتیب براساس100 و 150 میلی‌متر تبخیر از تشتک تبخیر در نظر گرفته شد. میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ‌های مورد مطالعه در شرایط بدون تنش 1989 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش خشکی شدید 1242 کیلوگرم در هکتار بود. در شرایط بدون تنش ژنوتیپ HT2 با 2569 کیلوگرم در هکتار، در شرایط تنش متوسط ژنوتیپ PE10 با 2222 کیلوگرم در هکتار و در شرایط تنش شدید رطوبتی ژنوتیپ WE6 با 1688 کیلوگرم در هکتار بیشترین عملکرد دانه را تولید کردند. با توجه به شاخص‌های STI، MP و GMP، تحمل به تنش خشکی در ژنوتیپ‌های PE10 و HT2 بیشتر از سایر ژنوتیپ‌ها بود. محاسبه شاخص SSI نشان داد که از نظر تحمل به خشکی، ژنوتیپ L504 متحمل‌ترین و ژنوتیپ M9 دارای کمترین تحمل بود. به همین ترتیب محاسبه شاخص TOL نشان داد که از نظر تحمل به خشکی، ژنوتیپ SG20 متحمل‌ترین و L17 دارای کمترین تحمل بود. ژنوتیپ‌های برتر می‌توانند پس از اجرای طرح‌های تحقیقاتی تکمیلی جهت کشت در شرایط مختلف استان توصیه شده و همچنین در برنامه‌های تحقیقاتی به‌نژادی مورد استفاده قرار گیرند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Evaluation of Seed Yield and Stress Tolerance Indices in Soybean Lines and Cultivars in Gorgan Area

نویسنده [English]

  • A. Faraji
چکیده [English]

Drought stress is the most important factor decreasing crop yield in dry and semi dry areas of the world, such as Iran. To investigate seed yield and drought stress tolerance indices of twenty soybean lines and cultivars, three experiments were conducted, each in a randomized complete block design with there replications, at Agricultural Research Station of Gorgan in 2010 and 2011. In the first experiment, all soybean genotypes were irrigated based on 50 mm and in the second and third experiments, the irrigation was based on 100 and 150 mm evaporation from evaporation pan, respectively. The mean seed yield of soybean genotypes in non-stress and stress conditions was 1989 and 1242 kgha-1, respectively lines. HT2 in non-stress conditions (2569 kgha-1), PE10 in moderate stress conditions (2222 kgha-1) and WE6 in severe stress conditions (1688 kgha-1) had the highest seed yield, respectively. With regard to GMP, MP and STI indices, drought stress tolerance of PE10 and HT2 genotypes were more than those of other genotypes. Based on SSI index, genotypes L504 and M9 had the highest and the lowest tolerance to drought stress, respectively, while according to TOL index genotypes SG20 and L17 were the most and the least tolerant genotypes, respectively. The superior genotypes can be recommended for further breeding programs.

کلیدواژه‌ها [English]

  • soybean
  • Drought Stress
  • tolerance indices
  • seed yield