واکنش ژنوتیپ‌های کلزا به کشت تاخیری در مناطق معتدل سرد استان کرمانشاه

نویسندگان

چکیده

تاریخ کاشت به هنگام نقش اساسی در زمستان‌گذرانی موفق کلزا و دستیابی به پتانسیل عملکرد دانه آن دارد. به دلایل مختلفی ممکن است کاشت کلزا توسط کشاورزان با تاخیر انجام شود. به منظور ارزیابی واکنش کلزا به کاشت تاخیری 22 ژنوتیپ کلزا بصورت طرح کرت‌های خرد شده در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات اسلام‌آباد غرب در سه سال زراعی 89-1386 مورد مطالعه قرار گرفتند. در این آزمایش تاریخ کاشت هفتم مهر و هفتم آبان به ترتیب به عنوان کشت متداول و تاخیری در کرت‌های اصلی و ژنوتیپ‌های کلزا در کرت‌های فرعی قرار گرفتند. اثر تاریخ کاشت بر عملکرد دانه در سه سال اجرای آزمایش در سطح احتمال یک درصد معنی‌دار بود. میانگین عملکرد دانه در کشت تاخیری با 3678 کیلوگرم در هکتار کمتر از عملکرد دانه در تاریخ کاشت متداول با 4455 کیلوگرم در هکتار بود. با توجه به شرایط متغیر محیطی در سال‌های مورد نظر اثر سال بر همه صفات به استثنای ارتفاع گیاه معنی‌دار بود. سرمای شدید و یخبندان زمستان در سال زراعی 87-1386 باعث کاهش معنی‌دار عملکرد دانه شد. نتایج نشان داد که ژنوتیپ‌های مورد نظر برای همه صفات مورد ارزیابی به استثنای تعداد خورجین در گیاه دارای تفاوت معنی‌داری بودند. در تاریخ کاشت متداول ژنوتیپ‌های الیت، MHA 01/18 و زرفام به ترتیب با 5079، 4907 و 4802 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. در تاریخ کاشت تاخیری نیز هایولا308، زرفام و شیرالی به ترتیب با 4487، 4474 و 4441 کیلوگرم در هکتار دارای عملکرد دانه بیشتری بودند. اثر متقابل ژنوتیپ × تاریخ کاشت بر همه صفات به استثنای درصد روغن دانه غیر معنی‌دار بود. در حالی که اثر متقابل سال × تاریخ کاشت بر اکثر صفات مورد بررسی معنی‌دار بود. به طور کلی نتایج نشان داد که واکنش ژنوتیپ‌های کلزا به کاشت تاخیری به میزان خیلی زیادی به شرایط آب و هوائی پاییز بستگی دارد و برخی ژنوتیپ‌های کلزا مثل هایولا401 ، هایولا 308، زرفام و شیرالی که از سرعت رشد خوبی در اوایل فصل برخوردار بودند در کشت تاخیری عملکرد دانه قابل قبولی داشتند.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Response of Oilseed Rape Genotypes to Delayed Planting in Temperate Cold Regions of Kermanshah Province in Iran

نویسندگان [English]

  • A. Zarei Siahbeidi
  • A. Rezaeizad
چکیده [English]

Suitable planting date have an important role in winter hardiness of oilseed rape and its grain yield. For many reasons, farmers grow oilseed rape with delayed planting date. To evaluate oilseed rape response to delayed planting, 22 genotypes were studied using split plot arrangement in randomized complete block design with four replications in Islamabad-e-Gharb Agricultural Research Station in three growing seasons (2007-10). September 29 and October 29 were considered as optimum and delayed planting date, respectively. Simple analysis of variance showed that planting date had significant effect (P < 0.01) on grain yield in three growing seasons. Average grain yield (4455 kg ha-1) in normal planting date was higher than that of delayed planting date with 3678 kg ha-1. Growing season effect was significant on all measured traits except plant height.
In 2007-2008, grain yield of oilseed rape genotypes reduced significantly mainly due to severe cold winter. Genotypes significantly differed for all traits except pod number
plant-1. In optimum planting date, ELITE, MHA01/18 and ZARFAM with 5079, 4907 and 4807 kg ha-1 had higher grain yield. In delayed planting date HYOLA 308, ZARFAM and SHIRALEE with 4487, 4474 and 4441 kg ha-1 produced higher grain yield, respectively. Genotype × planting date interaction effect was significant on seed oil content, while effect of growing season × planting date was significant on most of traits. Results showed that response of oilseed rape genotypes to delayed planting depends on weather conditions in autumn. Some oilseed rape genotypes such as HYOLA 401, HYOLA 308, ZARFAM and SHIRALEE had reasonable grain yield because of faster growth rate in autumn.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Oilseed rape
  • Delayed planting
  • Silique plant-1
  • Grain yield and Yield components