اثر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه ارقام کلزا (Brassica napus L.) در منطقه گنبد

نویسندگان

چکیده

در کلزا، مانند بسیاری از گونه‌های گیاهی، تنش خشکی از طریق تاثیر بر روابط منبع و مخزن و تولید مواد فتوسنتزی سبب کاهش عملکرد می‌شود. به منظور بررسی تاثیر آبیاری تکمیلی بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام کلزا، آزمایشی در سه سال زراعی 86-1383 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام شد. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد. آبیاری در چهار سطح (1-بدون آبیاری، 2-آبیاری در مرحله گلدهی، 3-آبیاری در مرحله پرشدن دانه و 4-آبیاری در مرحله گلدهی+پر شدن دانه) و رقم در سه سطح (1-هایولا401، 2- آرجی‌اس003 و 3-آپشن500) به صورت فاکتوریل با یکدیگر ترکیب شدند. تجزیه واریانس مرکب داده‌ها نشان داد که برای تمام صفات مورد مطالعه اثر سال معنی‌دار بود. میانگین تعداد غلاف در بوته در تیمار بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مرحله پر شدن دانه و آبیاری در مرحله گلدهی + مرحله پر شدن دانه در سال زراعی 84-1383به ترتیب 150، 145، 163 و 143 غلاف، در سال زراعی 85-1384 به ترتیب 85، 113، 104 و 108 غلاف و در سال زراعی 86-1385 به ترتیب 73، 95، 95 و 106 غلاف بود. تعداد ساعات آفتابی طی دوره تشکیل دانه در سال‌های مختلف آزمایش یک عامل تعیین‌کننده در تولید دانه بود. میانگین تعداد دانه در غلاف در سال اول، دوم و سوم آزمایش به ترتیب 1/15، 6/21 و 4/13 دانه بود. تاثیر آبیاری بر عملکرد دانه در سال‌های مختلف آزمایش متفاوت بود و به میزان بارندگی طی زمان انجام آبیاری بستگی داشت. میانگین عملکرد دانه در تیمارهای بدون آبیاری، آبیاری در مرحله گلدهی، آبیاری در مرحله پر شدن دانه و آبیاری در مرحله گلدهی + مرحله پر شدن دانه در سال زراعی 84-1383 به ترتیب 3283، 3520، 3709 و 3890 کیلوگرم در هکتار، در سال زراعی 85-1384 به ترتیب 3093، 3339، 3047 و 3922 کیلوگرم در هکتار و سال زراعی 86-1385 به ترتیب 2802، 2494، 2687 و 2804 کیلوگرم در هکتار بود. در هر سه سال هیبرید هایولا401 با داشتن تعداد دانه در غلاف بیشتر و وزن دانه بالاتر بیشترین عملکرد دانه را بین ارقام مورد مطالعه داشت. میانگین عملکرد دانه ارقام هایولا401، آرجی‌اس003 و آپشن500 در سال زراعی 84-1383 به ترتیب 3984، 3552 و 3266 کیلوگرم در هکتار، در سال زراعی 85-1384 به ترتیب 4035، 3109 و 2908 کیلوگرم در هکتار و در سال زراعی 86-1385 به ترتیب 4093، 2500 و 1497 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج این مطالعه نشان داد که آرجی‌اس003 می‌تواند به عنوان یک رقم مناسب در کنار هیبرید هایولا401 در منطقه گنبدکشت شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Effect of Supplemental Irrigation on Seed Yield and Yield Components of Canola (Brassica napus L.) Cultivars in Gonbad Region of Iran

نویسندگان [English]

  • A. Faraji
  • K. Eslami
چکیده [English]

In canola (Brassica napus L.), such as in most plant species, drought stress affects sink and source relationship as well as photosynthates assimilation, hence reduces seed yield. To evaluate the effect of supplemental irrigation on seed yield and yield components of canola cultivars, an experiment was conducted in 2004–2007 growing seasons at Agricultural Research Station of Gonbad, Iran. The experiment was arranged as factorial in randomized complete block design with three replications. Experimental factors included four irrigation levels (1-without irrigation, 2-irrigation in flowering stage, 3-irrigation in seed filling stage and 4-irrigation in flowering + seed filling stages), and three canola cultivars (Hyola401, RGS003 and Option500). Combined analysis of variance showed that the effect of year was significant on all studied traits. Mean of pod number plant-1 in without irrigation, irrigation in flowering, irrigation in seed filling and irrigation in flowering + seed filling stages was 150, 145, 163 and 143 pods in 2004-05, 85, 113, 104 and 108 pods in 2005-06, and 73, 95, 95 and 106 pods in 2006-07 growing seasons, respectively. The number of sunny hours during seed formation was a determinant factor of seed production. Mean seed number pod-1 in the first, second and third growing seasons was 15.1, 21.6 and 13.4 seed, respectively. In different growing seasons, the effect of irrigation on seed yield was different, and depended on rainfall at irrigation time. Mean of seed yield in without irrigation, irrigation in flowering, irrigation in seed filling and irrigation in flowering + seed filling treatments was 3283, 3520, 3709 and 3890 kg ha-1 in 2004-05, 3093, 3339, 3047 and 3922 kg ha-1 in 2005-06, and 2802, 2494, 2687 and 2804 kg ha-1 in 2006-07 growing seasons, respectively. Hyola401 had higher seed number pod-1, higher seed weight and the highest seed yield. Mean of seed yield of Hyola401, RGS003 and Option 500 cultivars was 3984, 3552 and 3266 kg ha-1 in 2004-05, 4035, 3109 and 2908 kg ha-1 in 2005-06, and 4093, 2500 and 1497 kg ha-1 in 2006-07 growing seasons, respectively. Results of this study showed that RGS003 is a suitable cultivar to be grown side by side of Hyola401 in Gonbad region of Iran.

کلیدواژه‌ها [English]

  • Brassica
  • Irrigation
  • Pod number plant-1
  • Seed number pod-1
  • Seed yield and Phenology