پراکنش اکوجغرافیایی گونه‌های چند ساله اسپرس در استان خراسان رضوی

نویسندگان

1 موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر، کرج

2 مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی، مشهد

چکیده

ایران از بزرگ‌‌ترین مراکز تنوع جنس اسپرس (Onobrychis) در دنیا محسوب می‌شود. این تحقیق در سال‌های 1387تا 1390 اجرا و اسپرس های چندساله از مناطق مختلف استان خراسان رضوی جمع‌آوری و شناسایی شد. رابطه پراکنش جغرافیایی این گونه‌ها با عوامل اکولوژیکی توسط نرم افزار Arc GISبررسی و تجزیه و تحلیل گردید. نتایج بررسی نشان داد بیشتر گونه‌های چند ساله اسپرس در مناطق شمالی استان و نواحی کوهستانی در امتداد رشته کوه بینالود، هزار مسجد، کپت داغ، الله‌اکبر، چهل تن و نظرگاه و اقلیم‌های نیمه خشک سرد، نیمه‌خشک فراسرد، خشک بیابانی سرد، خشک بیابانی فراسرد و مدیترانه ای فراسرد انتشار دارند. محدوده ارتفاع پراکنش گونه‌ها از 780 تا 2800 متری از سطح دریای آزاد بود که نشانگر سازگاری بیشتر این گونه‌ها به گسترش در مناطق مرتفع است. اسپرس‌های چندساله در نواحی با دمای پائین سازش دارند و در نواحی از 5/7 تا 5/12 درجه سانتی‌گراد پراکنده هستند. همچنین، در نواحی با بارندگی کم یعنی 250 تا 400 میلی‌مترگسترش داشت که نشانگر سازگاری خوب این گیاهان به مناطق خشک و سرد می‌باشد. این بررسی نشان داد گونه O. chorasanica گسترده‌ترین پراکنش در استان را دارا می‌باشد که نشان از سازگاری بالای این گونه دارد. و درصورتی که هدف از به‌نژادی اسپرس تولید پایدار در سطح استان باشد، تلاقی ارقام زراعی فعلی با گونه O. chorasanica توصیه می‌شود. همچنین، برخی از گونه‌ها در شرایط زیستگاهی خاص و محدودی وجود دارند که در اثر فرسایش این مناطق، احتمال انقراض آن‌ها می‌رود. با توجه به سازگاری ویژه این گونه‌ها به شرایط زیستگاهی خاص، تلاقی ارقام زراعی فعلی منطقه با این گونه‌ها توصیه می‌شود.

کلیدواژه‌ها


عنوان مقاله [English]

Eco-geographical Distribution of Perennial Species of Onobrychis in Khorasan-e-Razavi Province

نویسندگان [English]

  • F. Ghanavati 1
  • H. Amirabadizadeh 2
چکیده [English]

Iran is one of the most important centers of diversity for Onobrychis Mill. genus. Prennial species of Onobrychis collected from different habitates of Khorasan-e-Razavi province during 2008-2011 were evaluated and the relationship between their
eco-geographical distribution, geographical and ecological characteristics were analysed by ArcGIS. Most of the perennial species of Onobrychis grow in the north and the mountainous areas of Khorassan-e-Razavi along the mountains chain of Binalood, Hezarmasjed, Kopet-dagh, Allah-o-Akbar, Chehel-Tan and Nazargah. They are also adapted to cold semi-arid, extra cold semi-arid, cold dry desert, extra cold dry desert and extra cold Mediterranean climates. The highest and lowest altitudes of the habitats are 2800 m and 780 m above sea level, respectively, indicating adaptation of this species to highlands areas. The studied species are adapted in regions with an annual mean temperature of 7.5-12.5°C and average precipitation of 250-400 mm, which implies adaptation of this species to cold and dry areas. Finally, this study showed that Onobrychis chorassanica has the greatest distribution in the province which shows its wide adaptability. It is recommended that the current varieties are crossed with
O. chorasanica, if the goal of breeding of sainfoin is sustainable production in the province. The distribution of some species were also in certain habitat conditions where the soil erosion in these areas will likely lead to their extinction. On the other hand, considering the adaptation of these species to specific habitat conditions, it is recommended that the existing varieties are crossed with these species.

کلیدواژه‌ها [English]

  • distribution
  • Environmental characteristics
  • Prennial species
  • Onobrychis
  • GIS and Ecological factors